Πολλά ειπώθηκαν για το Ισλανδικό ηφαίστειο -έλεος, μη μου ζητάτε να σας πω το γλωσσοδέτη του ονόματός του- καθώς αυτό το φαινόμενο εκδηλώθηκε σε μια συγκυρία περίεργη. Άλλωστε και σημειολογικά ένα ηφαίστειο μπορεί να αφυπνίσει πολλούς συνειρμούς μέσα στο μυαλό μας.
Πρώτα απ’ όλα το ηφαίστειο ανήκει γεωγραφικά σε μια χώρα στην οποία πριν από λίγο μόλις καιρό έσκασε ένα μεγάλο κανόνι -βλ. χρεοκοπία- που τα σκάγια του -κι όχι η τέφρα του- είχαν ως θύμα αρχικά τους πολίτες της και στη συνέχεια πολίτες-καταθέτες εκτός των συνόρων της.
Έπειτα η λέξη ηφαίστειο από μόνη της, μιλάει για κάτι που βράζει στο βάθος για να σκάσει κάποια στιγμή, εκτονώνοντας τον καυτό θυμό του... κι όποιον πάρει ο χάρος!
Τέλος στη συγκυρία των κλιματικών αλλαγών, ένα τέτοιο φυσικό φαινόμενο, ήρθε να προστεθεί μαζί με το σεισμό της Αϊτής, της Κίνας και τους άλλους που πια μας φαίνονται ανάξιοι λόγου, μαζί με τις πλημμύρες της Ινδίας, μαζί με την παγκόσμιας εμβέλειας οικονομική κρίση, μαζί με την τρομοκρατική απειλή των αιθέρων, σε ένα ολόκληρο σύμπλεγμα γεγονότων και διαφαινομένων επερχόμενων δεινών. Ένα σύμπλεγμα γεγονότων που μας δημιουργεί την εντύπωση ότι η γη μας κι εμείς οι επιβάτες της περνάμε την περίοδο των δέκα πληγών της Αιγύπτου ή κατ’ άλλους των επτά σαλπίγγων της Αποκάλυψης.
Αφήνοντας όμως όλα τα παραπάνω στην άκρη, εγώ θα ασχοληθώ με μία άλλη πτυχή του φαινομένου.
Αρχικά πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι πολλά ηφαίστεια ενεργοποιούνται περνώντας στα ψιλά των εφημερίδων και των δικών μας βέβαια ενδιαφερόντων. Πώς θα ήταν όμως δυνατό να συμβεί το ίδιο και μ’ αυτό, τη στιγμή που οι αιθέρες καλύφτηκαν από την περιώνυμη πλέον ηφαιστειακή τέφρα! Όχι δεν ανησυχήσαμε για την οικολογική καταστροφή, άλλωστε τόσες συμβαίνουν σχεδόν κάθε μέρα με τους αριθμούς να μη μας λένε τίποτα πια. Τα δελτία πλέον έπαιρναν και έδιναν για τα κλειστά αεροδρόμια και τις αναρίθμητες χιλιάδες επιβατών που ξέμειναν στις ουρές των αεροδρομίων. Ενεργοποιήθηκαν μηχανισμοί φιλοξενίας, υγειονομικής περίθαλψης, αποζημιώσεων, διοχέτευσης ταξιδιωτών σε επίγεια μέσα μεταφοράς, τηλεφωνικά black out και βέβαια πολλή παγκόσμια αγωνία για αγαπημένα πρόσωπα. Ενώ οι κομμένοι αεροδιάδρομοι οδήγησαν σε ακυρώσεις και απώλειες στην τουριστική βιομηχανία, κόντεψαν να τινάξουν στον αέρα το θέαμα -βλ. ποδόσφαιρο- αλλά και στελεχών που ανέβαλλαν συσκέψεις, μπλοκάροντας εξελίξεις. Αυτή τη φορά όμως η κρίση έφτασε μέχρι τους πολιτικούς που πια δεν μπορούσαν να ταξιδέψουν, μπλοκάροντας αποφάσεις και εξελίξεις.
Τώρα αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε ότι ανάλογος της πολυπλοκότητας της ζωής μας είναι και ο κίνδυνος απορρύθμισης της.
Μερικά παραδείγματα:
Γράφω αυτό το κείμενο στο κομπιούτερ μου, το οποίο όμως χρειάζεται ρεύμα. Αν μια συγκυρία -πχ ηλιακή καταιγίδα- μας αχρηστεύσει τα δίκτυα, σε τι μπορεί πλέον να μου χρησιμεύσει εκτός από διακόσμηση και αντίκα του ένδοξου παρελθόντος;
Κάποτε μετακινούμαστε με ζώα αλλά τώρα όλοι έχουμε από ένα τουλάχιστον μηχανικό όχημα, το αγαπημένο μας ΙΧ. Φυσικά δεν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του ΙΧ μας με τον πρώην γάιδαρό μαςείναι συντριπτικά υπέρ του πρώτου! Όμως το ΙΧ μας καταπίνει το οξυγόνο μας. Σε κατάσταση σεισμών και πλημμυρών που οι υποδομές καταστρέφονται ή σε περίοδο ενεργειακής κρίσης, μας μένει άχρηστο στην αυλή, αν έχουμε τέτοια. Ενώ το πρώην γαϊδουράκι μας θα συνέχιζε να “λειτουργεί”...
Τα δίκτυα ηλεκτρισμού, φυσικού αερίου και όλα τα υπόλοιπα δίκτυα κοινής ωφελείας είναι μια μεγάλη κατάκτηση του πολιτισμού μας. Όμως όταν αυτά καταστραφούν, από πλημμύρες, πυρκαγιές, σεισμούς, ηλιακές καταιγίδες ή ακόμα πολεμικά όπλα, όλη η ζωή μας νεκρώνει και εκατομμύρια άνθρωποι εξαρτημένοι από αυτά, ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα, κινδυνεύουν να λιμοκτονήσουν. Βλέπετε χωρίς ψυγείο δεν έχουμε τρόφιμα πέραν της εβδομάδος, χωρίς ρεύμα στην ηλεκτρική κουζίνα μας δεν μπορούμε να μαγειρέψουμε, να πλυθούμε με κρύο νερό, να ζεσταθούμε με το καλοριφέρ που και φυσικό αέριο να μην καίει χρειάζεται και ρεύμα.
Να πώς τα μυρμήγκια μπορούν να νικήσουν ελέφαντες, ή οι ακρίδες της Αυστραλίας να αφήσουν νηστικούς εκατομμύρια Αυστραλούς.
Ο πολιτισμός μας, οι επιστημονικές και τεχνολογικές επιτυχίες μας, μάς καλούν να κόψουμε κάθε γέφυρα με το παρελθόν μας και το φυσικό μας περιβάλλον. Είναι η καλύτερη στρατηγική για τον αφανισμό μας, ημών και του πολιτισμού μας. Ας κρατήσουμε μερικές γέφυρες για εφεδρεία! Ξέρω ότι αυτό δεν θα γίνει ποτέ. Ξέρω ότι αυτή είναι η αλήθεια, αλλά έχω επίσης την επίγνωση ότι η ανθρωπότητα έχει πάρει τον αυτοκαταστροφικό δρόμο της και δεν γυρίζει πίσω. Δεν είμαι μάντης κακών αλλά οι καταστροφές είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ιστορίας της ανθρωπότητας. Κάποτε θα έρθουν είτε το θέλουμε είτε όχι. Μόνο που δεν φροντίσαμε για εναλλακτικές εξόδους ανάγκης. Όλες οι κατακτήσεις του πολιτισμού μας είναι πλέον σε σκληρούς δίσκους ή άλλες παρόμοιες ηλεκτρονικές διατάξεις. Δηλαδή όλος ο πολιτισμός μας είναι συγκεντρωμένος για να μπορεί να αχρηστευθεί πιο εύκολα από έναν ικανό και διεστραμμένο χάκερ, από μια ηλιακή καταιγίδα ή απλά απ’ τη φθορά των ηλεκτρονικών μέσων που δεν έχουν δοκιμαστεί στον χρόνο.
Πιο εύκολο όμως για να το καταλάβουμε όλοι μας είναι ότι χτίσαμε σπίτια -πολυκατοικίες δεκάδων ή και εκατοντάδων διαμερισμάτων αλλά σε περίπτωση ανάγκης όλοι αυτοί πρέπει να βγουν από μία ή δύο πόρτες... Καταλαβαίνετε πόσοι θα προλάβουν να βγουν! Οι υπόλοιποι είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα βγουν από τα... μπαλκόνια τους σαν τους εργαζόμενους στους δίδυμους πύργους της 11ης Σεπτεμβρίου!
Φτιάξαμε πόλεις που πάσχουν από γιγαντισμό εκατομμυρίων κατοίκων, αλλά όταν αυτοί πρέπει να βγουν από αυτή λόγω έκτακτης ανάγκης -ή απλώς λόγω διακοπών- ποδοπατιούνται στις εξόδους των. Όταν γίνει πείνα αρχικά θα λεηλατήσουν τα σούπερ μάρκετ, μετά θα μασήσουν τις μαργαρίτες της μικρής πλατειούλας και μετά δεν θα έχουν τίποτα να φάνε εκτός από το τσιμέντο ή τον γείτονά τους. ενώ στο χωριό μπορούν να παρηγορηθούν με τις ντομάτες του μπαξέ τους ή τα πουλιά που τον επιβουλεύονται. Η σύγχρονη οικολογία μας συμβουλεύει να στοιβαχτούμε όλοι σε μικρή έκταση για να έχουμε μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα... Εγώ θα πρότεινα να αλληλοσφαχτούμε μέχρι του τελευταίου για να γλιτώσει η γη!
Σε κανέναν δεν αρέσουν τα τρομολάγνα σενάρια εκτός από τους εραστές των θρίλερ. Όμως κάθε σωστό σχέδιο πρέπει να έχει τις κατάλληλες εξόδους κινδύνου. Ο σύγχρονος πολιτισμός μας αγνόησε αυτό τον αυτονόητο κανόνα μέσα στην αλαζονεία της ξαφνικής και άρα ανώριμης επιτυχίας του.
Έτσι μερικοί κόκκοι σκόνης στον αέρα μπορούν να ρίξουν τα Μπόιγκ μας, να απορυθμίσουν τα συστήματά μας, να γκρεμίσουν τον πολιτισμό μας συθέμελα, αν δεν προλάβουμε να το κάνουμε εμείς μόνοι μας δε κάποιον μεταξύ μας καβγά!
Λυπάμαι αλλά αυτό είναι το μέλλον μας και νομίζω ότι θα συμφωνήσετε ότι οι παραπάνω προβλέψεις κινούνται στα όρια του αυτονόητου.
