Είναι καιρός τώρα που συζητιούνται τα ηλεκτρονικά βιβλία, γνωστά και ως e-books. Όμως ακόμα δεν τα βλέπουμε. Μεγάλη συζήτηση γίνεται για το αν θα προχωρήσει η αγορά στην υιοθέτηση του e-book σαν προϊόν ή αν θα σβήσει νικημένο από το φυσικό βιβλίο, το χάρτινο βιβλίο. Επίσης συζητιέται η συναισθηματική πλευρά του θέματος, η επαφή δηλαδή του ανθρώπου με το χάρτινο βιβλίο σε αντίθεση με το άυλο ηλεκτρονικό.
Επ’ αυτών των θεμάτων θα χαιρόμουν αν όλοι σας εκφραζόσασταν με τις τοποθετήσεις σας σ’ αυτό το blog, έτσι απλά για να κάνουμε κουβέντα, επικοινωνώντας και επεξεργαζόμενοι το θέμα μέσα μας και μεταξύ μας.
Η δική μου άποψη λοιπόν είναι η εξής: Νομίζω ότι το θέμα είναι απλό, αρκεί να μπορέσουμε να υπερβούμε τους συναισθηματισμούς μας και τις προκαταλήψεις μας.
ΘΑ “ΠΙΑΣΕΙ” ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ;
Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Νομοτελειακά θα γίνει. Μπορεί απλώς να καθυστερήσει λόγω του φόβου των εκδοτικών συμφερόντων, ότι θα χάσουν από τα δικαιώματα, καθώς πολλά βιβλία θα κυκλοφορήσουν από πειρατικές πηγές, κατά το πρότυπο του mp3 στη μουσική. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να είσαι μάγος για να καταλάβεις ότι αυτά τα φαινόμενα τραβάνε το δρόμο τους μόνα τους και καμία ανθρώπινη δύναμη δεν μπορεί να τα ανακόψει. Οι άνθρωποι της βιομηχανίας του βιβλίου τώρα είναι πιο έτοιμοι και πιο υποψιασμένοι μετά την εξέλιξη της βιομηχανίας της μουσικής. φαίνεται ότι θα αργήσει λίγο περισσότερο, αλλά θα γίνει, αφού περάσει πολλά στάδια.
Βλέπουμε την τηλεόραση –τη μη συνδρομητική- να επιβιώνει τόσα χρόνια τώρα, χωρίς καμία οικονομική συνδρομή από τους θεατές.
Οι εφημερίδες όλες είναι ζημιογόνες παρά τις εισπράξεις τους από τις πωλήσεις, που αποτελούν ένα μικρό μόλις ποσοστό των εσόδων τους, με τις διαφημίσεις να είναι η κύρια οικονομική τους πηγή. Αλλά και τα δύο μαζί να μη φτάνουν για να ισοσκελίσουν τα έξοδα, οπότε οι ιδιοκτήτες τους βάζουν το χέρι στην τσέπη για να τις συντηρήσουν κυρίως για λόγους κοινωνικής επιφάνειας και πολιτικής ή επιχειρηματικής επιρροής. Στο χώρο των ζωντανών εκδηλώσεων κλασικής μουσικής ή θεάτρου, είναι γνωστό ότι κάνεις δεν μπορεί να βγάλει τα έξοδα με τα εισιτήρια μόνο. Αυτό το λέω κι από πολύχρονη προσωπική πείρα. Αυτό μας θυμίζει το ρόλο των χορηγών, που από την αρχαιότητα έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στην καλλιτεχνική δημιουργία. Εξαίρεση αποτελούν λίγοι καθιερωμένοι καλλιτέχνες που πλουτίζουν κυρίως από τα «δικαιώματα» Και μιλάμε βέβαια για την Madonna, τον Dan Brown, η την κα «Harry Potter». Άνθρωποι που απέκτησαν αμύθητα πλούτη, από τα... «δικαιώματα». Δεν νομίζω ότι πρέπει να αφήσουμε κάποιοι να πλουτίζουν τόσο προκλητικά και ασύστολα από την τέχνη και τον χώρο του πνεύματος. Οι τιμές των πνευματικών έργων πρέπει να πέσει έτσι ώστε να είναι προσιτή σε κάθε σύγχρονο άνθρωπο. Πρόσφατα διαπίστωσαν στο χώρο της μουσικής ότι για κάθε τραγούδι που κάποιος κατεβάζει πειρατικά, δεν έχουμε μια χαμένη πώληση, αλλά αύξηση ενδιαφέροντος που θα οδηγήσει σε μια ηλεκτρονική αγορά. Ετεροχρονισμένα οι εφημερίδες και υπό την πίεση της οικονομικής κρίσης ψάχνουν τη διέξοδο χρεώνοντας την ηλεκτρονική τους έκδοση που μέχρι τώρα ήταν δωρεάν. Δεν νομίζω ότι θα αργήσουν να καταλάβουν το λάθος τους. Προσωπικά διαβάζω μόνο τις εφημερίδες που είναι δωρεάν, χωρίς να ασχολούμαι με αυτές που ζητούν τον οβολό μου. Δεν νιώθω ότι έχασα κάτι. Όλα αυτά νομίζω ότι είναι «οδηγός» για το τι θα γίνει αργά ή γρήγορα στο χώρο του βιβλίου. Παλιά βιβλία που έτσι κι αλλιώς δεν θα είχαν ζήτηση αν τυπώνονταν, ήδη διατίθενται δωρεάν. Οι εκδοτικοί οίκοι και τα μεγάλα βιβλιοπωλεία, ήδη έχουν ξεκινήσει τις ηλεκτρονικές εκδόσεις κάποιων τίτλων, πολύ διστακτικά είναι η αλήθεια-.
ΜΗΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΣΤΑΘΟΥΜΕ Σ’ ΑΥΤΟ ΤΟ ΑΨΥΧΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΑ;
Όσο προοδευτικοί κι αν είμαστε, συχνά αποδεικνύουμε ότι η προοδευτικότητά μας, κινούμενη κλασικά προς τα αριστερά, κάνει τον κύκλο του πνευματικού κόσμου για να καταλήξει... στα άκρα της δεξιάς. Έτσι λοιπόν αν είσαι -ή νομίζεις ότι είσαι- κουλτουριάρης, διανοούμενος, προοδευτικός κοκ που σέβεται τον εαυτό του, είσαι υποχρεωμένος να υιοθετήσεις τη θέση του πολέμιου του “άψυχου” βιβλίου. Προσωπικά δεν το καταλαβαίνω αυτό. Εγώ αγαπώ πολύ το βιβλίο, αλλά δεν νιώθω κανένα συναισθηματικό δεσμό με το υλικό του, παρά μόνο με το περιεχόμενό του. Ας μη γινόμαστε φετιχιστές. Το βιβλίο είναι ένα πνευματικό δημιούργημα, που πρέπει να “σωματοποιηθεί” για να μπορέσει να μεταφερθεί και να φτάσει ως εμάς, ώστε μέσα από τις υλικές σελίδες του να το “προσλάβουμε”, δια της ανάγνωσης βέβαια. Αν έχουμε τέλεια μνήμη, δεν το χρειαζόμαστε πλέον, το ξεκοκαλίζουμε δηλαδή και το πετάμε. Επειδή όμως δεν έχουμε -οι πιο πολλοί από μας- τέτοια μνήμη, το κρατάμε σε ένα ράφι, ώστε αν το ξαναχρειαστούμε να το χρησιμοποιήσουμε. Κάποιοι βέβαια τα κρατούν κι ως συλλέκτες, για να λένε ότι έχουν ολοκληρωμένες κάποιες σειρές και να τις καμαρώνουν νιώθοντας κάποια ικανοποίηση, όχι βέβαια για το περιεχόμενο τους αλλά απλά από την κατοχή τους. Δεν διαφέρουν από τους συλλέκτες γραμματοσήμων. Αλλά αυτό είναι άλλη υπόθεση και πρέπει να εξεταστεί ξεχωριστά.
Δηλαδή πριν από το χαρτί που το “βιβλίο” γράφονταν σε περγαμηνή ή σε πάπυρο, σε φύλλα βύβλου, ή πιο πριν σε πέτρινες, μαρμάρινες πλάκες ή ξύλο, τι έπρεπε να πούνε οι άνθρωποι, ότι δεν αντέχω ένα τόσο ελαφρύ βιβλίο, προτιμώ το βιβλίο μου να έχει τη... βαρύτητά του! Θεωρούμε ότι το μολύβι είναι συναισθηματικά δεμένο με εμάς και πιο πριν που χρησιμοποιούσαμε καπνιά με λινέλαιο είχαμε μεγαλύτερη αμεσότητα με το μέσο; Γιατί το στυλό προσδίδει μεγαλύτερη αμεσότητα στο συγγραφέα από το πληκτρολόγιο μιας γραφομηχανής κι αυτή με τη σειρά της μεγαλύτερη από το πληκτρολόγιο του κομπιούτερ! Κάποτε πρέπει να περάσουμε αυτές τις αγκυλώσεις μας.
Πέρα όμως από τους συναισθηματισμούς ας δούμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του ηλεκτρονικού έναντι του χάρτινου βιβλίου.
Ένα μειονέκτημα του ηλεκτρονικού βιβλίου είναι σίγουρα, ότι χρειάζεται ρεύμα κι εκεί ακόμα που δεν υπάρχει και τη μέριμνα της φόρτισης αλλά και τον περιορισμό της διάρκειας της μπαταρίας ανά φόρτιση για τις φορητές συσκευές. Επίσης σίγουρα είναι πιο εύκολος και με λιγότερους περιορισμούς ο χειρισμός ενός χάρτινου αντικειμένου, παρά μιας συσκευής, που πρέπει να προσεχθεί από συνθήκες όπως της πλαζ -άμμος, ήλιος, νερό κτλ- κι από πτώσεις, όπως επίσης αναστέλλει κάποιους με εγγενή δυσκαμψία στο χειρισμό σύγχρονων ηλεκτρονικών συσκευών που τα χάνουν μπροστά τους.
Συγχωρέστε με αλλά άλλο μειονέκτημα δεν τους βρίσκω, αντίθετα από εκεί και πέρα αρχίζουν όλα τα πλεονεκτήματα.
Θυμάμαι την εποχή που σαν σφουγγάρι ρουφούσα τα βιβλία σαν γνήσιος βιβλιοφάγος, δανειζόμουν από τη δημόσια βιβλιοθήκη μια στοίβα που δεν χωρούσε κάτω από τη μασχάλη μου κι έφτανα κάθιδρος στο σπίτι με τα βιβλία μουλιασμένα αλλά και το χέρι μου... ξερό! Τώρα θα μπορώ να τα κουβαλάω μέσα στο laptop μου ή στο κινητό μου, χωρίς κανένα επιπλέον βάρος. Δεν είναι καθόλου αστεία υπόθεση να μπορείς να κουβαλάς ολόκληρη τη βιβλιοθήκη σου μαζί σου μέσα σε ένα laptop. Ούτε έπιπλα χρειάζονται, ούτε ξεσκόνισμα, ούτε τα φύλλα τους κιτρινίζουν ,σκίζονται ή τα τρώνε τα τρωκτικά και η υγρασία. Μάλιστα αν τα ράφια της ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης ξεχειλίζουν, δεν αγοράζεις καινούργιο έπιπλο, με το χώρο που χρειάζεται μέσα στο σπίτι αλλά και το ανάλογο κόστος, αλλά απλώς ένα εξωτερικό σκληρό δίσκο. Φυσικά υπάρχει το πρόβλημα της μαζικής καταστροφής της βιβλιοθήκης σου μαζί με το κομπιούτερ αν αυτό καταστραφεί, ειδικά αν είναι φορητό ή απώλειας της, εάν χάσεις τον επιπλέον σκληρό σου δίσκο. Αυτό όμως το πρόβλημα πηγάζει ακριβώς από την ευκολία της φορητότητας της βιβλιοθήκης σου και λύνεται εύκολα με την πρόβλεψη αυτόματου back up όχι μόνο της βιβλιοθήκης σου αλλά ολόκληρου του υπολογιστικού συστήματός σου.
Επίσης στις κλασικές μας βιβλιοθήκες αντιμετωπίζουμε συχνά το πρακτικό πρόβλημα, να μη βρίσκουμε το βιβλίο που ψάχνουμε, ειδικά αν η βιβλιοθήκη μας είναι μεγάλη. Χρειαζόμαστε καλή βιβλιοθηκονόμιση, αλλά και πάλι ένα μικρό βιβλίο εύκολα κρύβεται από τα μεγαλύτερα, ειδικά αν δεν γράφει τον τίτλο του στη ράχη του. Πολλές φορές δεν βρίσκω το βιβλίο που θέλω στη βιβλιοθήκη μου, Παρότι είμαι σίγουρος ότι κάπου το έχω. Στο κομπιούτερ όμως έχεις αυτόματη ταξινόμηση και με λίγη προσπάθεια από σένα, καθώς πρέπει να ανοίξεις ορισμένους φακέλους κατάταξης, όλα είναι διαθέσιμα ανά πάσα στιγμή.
Τέλος μπορείς να μπεις σε ένα ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο, όποια ώρα θέλεις και να ψάχνεις όσες ώρες θέλεις. Να αγοράσεις το βιβλίο που θέλεις ακόμα και την Κυριακή.
Αυτά όλα βέβαια για το μέλλον, καθώς τα ηλεκτρονικά βιβλία δεν έχουν καθιερωθεί ακόμα μαζικά, παρά μόνο σε περιορισμένους τίτλους. Προσωπικά όμως πιστεύω ότι μέσα σε δύο χρόνια θα έχουμε χιλιάδες τίτλους σε ηλεκτρονική μορφή και στα Ελληνικά.
Στην πρώιμη φάση που βρισκόμαστε, υπάρχει και το πρόβλημα των διαφορετικών format στα οποία λειτουργεί η κάθε εταιρεία το περιεχόμενο των βιβλίων της, αλλά και των αντίστοιχων συσκευών (βλ. Kindle της Amazon). Το είδαμε και στα κινητά, και στη μουσική και στις κινηματογραφικές ταινίες. Όλοι βλέπουμε ότι αυτές οι παιδικές ασθένειες ξεπερνιούνται σχετικά γρήγορα, μαζί με την προσπάθεια κάθε εταιρείας να επιβληθεί στον ανταγωνισμό. Σε λίγο όλοι θα καταλάβουν ότι κοινό τους συμφέρον είναι να συμφωνήσουν σε ένα κοινό πρωτόκολλο. Πρόσφατο παράδειγμα είναι οι κατασκευαστές κινητών που συμφώνησαν σε κοινούς φορτιστές.
Οι κινηματογραφικές αίθουσες και τα δισκάδικα, είναι ένα βήμα πριν από τον οριστικό τους ενταφιασμό. Δεν θα αργήσουν να ακολουθήσουν ακόμα και τα βιντεοκλάμπ, καθώς σε λίγο καιρό όλοι θα κατεβάζουμε τις ταινίες μας από το διαδίκτυο. Είναι μοιραίο και τα βιβλιοπωλεία να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο, αν κι αυτό αργεί για λίγα ακόμα χρόνια.
Όσο για τις ηλεκτρονικές συσκευές ανάγνωσης των βιβλίων, δεν βρίσκω για ποιο λόγο να πετύχουν. Μπορώ να διαβάσω το ηλεκτρονικό βιβλίο μου ακόμα και στο iPhone μου, γιατί να αγοράσω μία ακόμα συσκευή με το κόστος της, την συντήρησή της, τις φορτίσεις της κοκ; Μπορώ να το διαβάσω ακόμα καλύτερα στο laptop μου. Τώρα τα laptop και μάλιστα στη μορφή των netBook είναι πολύ λεπτά, ελαφρά και οικονομικά.
Ούτε το λογισμικό τους με ενθουσιάζει με το εικονικό γύρισμα σελίδων, που μόνο στόχο έχει να εξευμενίσει τους ρομαντικούς. Ένα απλό πρόγραμμα PDF αρχείων που είναι ελαφρά και πολύ διαδεδομένα, κάνει μια χαρά τη δουλειά του. Επίσης στα ηλεκτρονικά βιβλία έχεις δυνατότητα εύρεσης μιας λέξης που σε ενδιαφέρει, έχεις αυτόματα όλες τις πληροφορίες για το βιβλίο σου συγκεντρωμένες, ακόμα και για το από πόσες λέξεις αποτελείται, σελιδοδείκτες, γρήγορο “ξεφύλλισμα”, περιήγηση ανά κεφάλαιο, μεγαλύτερα ή μικρότερα γράμματα για προβλήματα όρασης κοκ.
Φυσικά κι εμένα με προβληματίζει η μετάβαση του κόσμου μας από το φυσικό περιβάλλον στον άυλο κόσμο του λογισμικού και της δικτύωσης μέσω διαδικτύου. Χωρίς καύσιμα ακινητοποιούμαστε, χωρίς τηλεφωνικά δίκτυα νιώθουμε αποκλεισμένοι, χωρίς ρεύμα μένουμε στα σκοτάδια και δεν έχουμε να φάμε καθώς τα τρόφιμα σαπίζουν στο ψυγείο, ούτε να ζεσταθούμε καθώς το καλοριφέρ μας σταματάει. Όμως αυτό είναι ήδη μια πραγματικότητα που δεν ξέρω αν είναι δυνατό να αναστραφεί, παρά μόνο μετά από μια νέα κοσμογονία τύπου 3ου παγκόσμιου πολέμου και της χρήσης πυρηνικών όπλων ή μετά από μια νέα εποχή παγετώνων ως απόρροια της οικολογικής καταστροφής που συνεχίζουμε να επιτελούμε και της αδυναμίας μας να τη σταματήσουμε παρότι ήδη ξεκινήσαμε να πατάμε τα φρένα. Τα φρένα φαίνεται ότι δεν “ακούν”.
Για όσους ενδιαφέρεστε για ebooks στο ίντερνετ, δεν έχετε παρά να πληκτρολογήσετε τη λέξη e-book στη μηχανή αναζήτησης του google, και θα βρείτε πολλές διευθύνσεις.
Δεσπόζει βέβαια η www.amazon.com
H http://books.shop.ebay.com
Δέστε επίσης το ενδιαφέρον: http://books.google.com
Δεσπόζουσα θέση καταλαμβάνει η http://www.gutenberg.org/wiki/Main_Page και με ελληνικά βιβλία.
Καθώς και η www.scribd.com επίσης με ελληνικά βιβλία.
Από τον Ελληνικό χώρο:
http://www.e-bookshop.gr/
http://www.psichogios.gr/ebooks.asp
http://www.livanisatschool.gr/
http://www.kastaniotis.com/multimedia/ebooks/
http://www.snhell.gr/index.asp αποσπάσματα
http://www.mikrosapoplous.gr/index.html
http://www.sarantakos.com/keimena.html
http://www.free-ebooks.gr/gr/index.php
http://el.wikibooks.org/wiki/
ΚΑΛΟ ΨΑΞΙΜΟ ΣΤΟΥΣ ΒΙΒΛΙΟΦΑΓΟΥΣ!!!
Τελευταία σημείωση.
Υπάρχει βέβαια και το φαινόμενο audio book, με το οποίο δεν καταπιάστηκα καθόλου. Νομίζω ότι πάντα υπήρχε –τις τελευταίες δεκαετίες-, αλλά πάντα παρουσιάζονταν περισσότερο ως εκτελέσεις, παρά ως βιβλία. Είναι χρήσιμα για να τα ακούει κάνεις στο αυτοκίνητο ή για ανθρώπους με πρόβλημα όρασης. Προσωπικά ποτέ σεν με ενδιέφεραν κι έτσι τα αντιπαρέρχομαι.
